Το αστέρι της Βηθλεέμ: πρόκειται για ένα υπερφυσικό συμβάν;

Ήταν θαύμα ή ένα ασυνήθιστο αστρονομικό φαινόμενο;

Όταν λοιπόν ο Ιησούς γεννήθηκε στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας κατά τις ημέρες του βασιλιά Ηρώδη, ιδού μάγοι από τα ανατολικά παρουσιάστηκαν στα Ιεροσόλυμα, λέγοντας: "Πού είναι ο βασιλιάς των Ιουδαίων που γεννήθηκε; Γιατί είδαμε τον αστέρα του στην ανατολή και ήρθαμε να τον προσκυνήσουμε." (Κατά Ματθαίον, 2:1-1)

Η παραπάνω φράση είναι μια αναφορά στην Καινή Διαθήκη σχετικά με την εμφάνιση του επονομαζόμενου 'αστέρα της Βηθλεέμ', ενός από τα πιο μακρόχρονα σύμβολα της Χριστουγεννιάτικης περιόδου. Η φύση του φαινομένου έχει αποτελέσει αφορμή για αμφισβήτηση και διαφωνίες. Επρόκειτο για ένα υπερφυσικό φαινόμενο, ένα θαύμα που ανήγγειλε τη γέννηση του Μεσσία; Ή ήταν ένα φυσικό, αν και εντυπωσιακό, ουράνιο φαινόμενο που έτυχε να λάβει χώρα την ίδια στιγμή που κάποιοι ιστορικοί τοποθετούν τη γέννηση του Ιησού; 

Η βιβλική αναφορά

Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο είναι το μόνο βιβλίο της Καινής Διαθήκης που αναφέρει το μυστηριώδες αστέρι. Σύμφωνα με την αναφορά της ιστορίας από τον Ματθαίο, το 'αστέρι' συμπεριφέρθηκε με υπερφυσικό τρόπο: 

Αυτοί, αφού άκουσαν το βασιλιά, έφυγαν. Και ιδού, ο αστέρας που είδαν στην ανατολή προχωρούσε μπροστά τους, ωσότου ήρθε και στάθηκε πάνω εκεί όπου ήταν το παιδί. Όταν είδαν λοιπόν τον αστέρα, χάρηκαν με πάρα πολύ μεγάλη χαρά. (Κατά Ματθαίον, 2:9-10) 

Το αστέρι, ή οτιδήποτε ήταν αυτό, κινήθηκε. Τα αστέρια στη φαινόμενη σχέση τους με άλλα αστέρια στο νυχτερινό ουρανό δεν εμφανίζονται να κινούνται. Φαίνονται να κινούνται από την ανατολή στη δύση μόνο καθώς η Γη περιστρέφεται και αλλάζει η θέση της στο νυχτερινό ουρανό. Επίσης εμφανίζονται να αλλάζουν θέση στον ουρανό, και πάλι από την ανατολή στη δύση, στη διάρκεια εβδομάδων και μηνών καθώς η Γη περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο.

Οι μάγοι είδαν το αστέρι στην ανατολή και το ακολούθησαν πιθανώς καθώς αυτό κινούνταν προς τη Δύση. Αυτό θα ήταν μια χαρά και δεν θα δημιουργούσε απορία εάν ακολουθούσαν την πρόοδό του στον ουρανό κατά τη διάρκεια ημερών ή εβδομάδων. Αλλά ξαφνικά το αστέρι έκανε κάτι ασυνήθιστο. Σταμάτησε και «στάθηκε επάνω εκεί όπου ήταν το Παιδί». Έτσι, οτιδήποτε κι αν ήταν εκείνο το αντικείμενο, σύμφωνα με τον Ματθαίο σταμάτησε την κίνησή του στον ουρανό, έτσι ώστε οι μάγοι να ξέρουν που θα μπορούσαν να βρουν το θείο βρέφος. Δεν γίνεται αναφορά στο σταμάτημα των υπολοίπων αστεριών, παρά μόνο σ' αυτό.

Τι ήταν λοιπόν αυτό το 'αστέρι'; Εκτός από την παρατήρηση ότι σταμάτησε, ο Ματθαίος δεν του απέδωσε άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η αναφορά δεν λέει ότι ήταν ιδιαίτερα λαμπρό, χρωματιστό, απαστράπτον, ή οτιδήποτε άλλο ασυνήθιστο. Η παράδοση το περιγράφει ως ένα ασυνήθιστα λαμπρό αστέρι γιατί με κάποιον τρόπο τράβηξε την προσοχή των μάγων. Αλλά με λίγη έρευνα υποδεικνύεται ότι οι μάγοι ήταν αστρολόγοι από την Περσία. Έτσι αυτό το αστέρι, που θα μπορούσε να είναι εντελώς συνηθισμένο στην εμφάνιση, είχε κάποια αστρολογική σημασία γι' αυτούς. Αυτό όμως δεν εξηγεί γιατί μπόρεσε να σταματήσει στον ουρανό. 

Διάφορες Θεωρίες

Υπάρχουν διάφορες θεωρίες, κάποιες λογικές και κάποιες εκκεντρικές, σχετικά με το τι θα μπορούσε να είναι αυτό το ασυνήθιστο 'αστέρι'.

Υπερκαινοφανής Αστέρας. Πρόκειται για ένα αστέρι που μεταβαίνει σε ένα νέο στάδιο της ζωής του, εκρήγνυται και εκπέμπει τεράστιες ποσότητες φωτός. Σ' αυτήν την περίπτωση, το αστέρι θα μπορούσε να είναι κάποιο που ήταν αμυδρά φωτεινό για να μπορεί να το δει κανείς με γυμνό μάτι αλλά στη νέα του φωτεινή κατάσταση απέκτησε ιδιαίτερη σημασία για τους αστρολόγους. Ο Βρετανός αστρονόμος David H. Clark και δύο συνεργάτες του ανέφεραν στο περιοδικό της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρίας, The Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society, ότι το 5 προ Χριστού την άνοιξη είχε συμβεί μια έκρηξη υπερκαινοφανούς αστέρα στον αστερισμό του Αιγόκερω.

Κομήτης. Ένας κομήτης θα ήταν επίσης κάτι που θα πρόσεχαν οι αστρολόγοι και θα ξεχώριζε η κίνησή του στον ουρανό σε σχέση με τα αστέρια. Και αναλόγως με την τροχιά του θα εμφανιζόταν κάποιες φορές να στέκεται ακίνητος στον ουρανό. Όπως προκύπτει, ο κομήτης του Halley πέρασε από τη Γη το 12 π.Χ. Να σημειωθεί εδώ, πως κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς πότε γεννήθηκε ο Ιησούς. Αν και το ημερολόγιό μας βασίζεται στη γέννησή του σα να έγινε τη χρονιά μηδέν, οι καλύτερες προσεγγίσεις τοποθετούν τη γέννηση περίπου στο 2 έως 7 π.Χ. Σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι οι κομήτες θεωρούνταν προάγγελοι αλλαγών, αλλά συνήθως με την αρνητική έννοια ωστόσο. Αρχαίες Κινέζικες αστρονομικές καταγραφές έχουν αναφέρει δύο αντικείμενα που εμφανίστηκαν απρόσμενα στους ουρανούς εκείνη την εποχή. Το ένα από αυτά ήταν ένας κομήτης που εμφανίστηκε στα περίχωρα του Άλφα και Βήτα του Αιγόκερω το 5 π.Χ. Μετά, εμφανίστηκε ένας άλλος κομήτης το 4 π.Χ. τον Απρίλιο κοντά στον αστέρα Α του Αετού.

ΑΤΙΑ. Πολλοί που πιστεύουν ότι ο παραδοσιακός θεό ή οι θεοί ήταν στην πραγματικότητα εξωγήινοι επισκέπτες προάγουν την ιδέα ότι το 'αστέρι' θα μπορούσε να είναι ένα UFO, ένα διαστημόπλοιο, που οδήγησε τους μάγους στη Βηθλεέμ. Όσο τραβηγμένη κι αν φαίνεται μια τέτοια ιδέα, είναι η μόνη που εξηγεί το πώς το αντικείμενο θα μπορούσε να εμφανιστεί ξαφνικά, να κινηθεί και να σταματήσει για τον εμφανή σκοπό να δείξει τον τόπο γεννήσεως του Ιησού.

Ο Ματθαίος κατασκεύασε την ιστορία. Η ιστορία του θαυμαστού αστεριού είναι τόσο καταπληκτική, που προκαλεί απορία το γιατί κανείς από τους υπόλοιπους τρεις συγγραφείς των Ευαγγελίων δεν την αναφέρουν. Στην πραγματικότητα, ο Λουκάς είναι ο μοναδικός που σχετίζεται με τη γέννηση του Ιησού (ο Μάρκος και ο Ιωάννης το προσπερνούν και πηγαίνουν κατευθείαν στην ενηλικίωσή του) αλλά δεν αναφέρει καθόλου του περιπλανώμενο αστέρι.

Είναι λοιπόν η ιστορία του αστεριού απλώς ένας μύθος που δημιουργήθηκε για να επικυρώσει τη θεότητα του Ιησού; Ο Martin Gardner γράφει στο Skeptical Inquirer: «Κατά τη δική μου όχι και τόσο ταπεινή άποψη, η ιστορία του Αστέρα είναι καθαρά μύθος, παρόμοιος με πολλούς αρχαίους θρύλους σχετικά με τη θαυμαστή εμφάνιση ενός αστεριού που προαναγγέλλει ένα μεγάλο γεγονός, όπως τη γέννηση του Καίσαρα, του Πυθαγόρα, του Κρίσνα και άλλων πασίγνωστων ατόμων και θεοτήτων». 

Οι καλύτερες θεωρίες

Οι θεωρίες που εισπράττουν τα καλύτερα διαπιστευτήρια σήμερα προτείνουν ότι το αστέρι της Βηθλεέμ ήταν πλανήτης ή σύνοδος πλανητών. 

Πλανητική Σύνοδος

Ο αστρονόμος Johannes Kepler πρότεινε τον 17ο αιώνα ότι το αστέρι της Βηθλεέμ θα μπορούσε να είναι η σύνοδος των πλανητών Δία και Κρόνου. Μια τόσο σπάνια σύνοδος έγινε το 7 π.Χ. στον αστερισμό των Ιχθύων, ένα ζώδιο που συχνά συνδέεται με τους Εβραίους. Ο Kepler βέβαια προτιμούσε την εξήγηση του υπερκαινοφανή αστέρα.

Ο John Mosley, προϊστάμενος του προγράμματος στο Παρατηρητήριο Griffith στο Los Angeles πιστεύει ότι το άστρο των Χριστουγέννων ήταν μια σπάνια σειρά πλανητικών συνόδων που έγιναν τη χρονιά μεταξύ του 3 και 2 π.Χ. «Το θέαμα ξεκίνησε το πρωί στις 12 Ιουνίου το 3 π.Χ., όταν η Αφροδίτη μπορούσε να θεαθεί πολύ κοντά στον Κρόνο στον ανατολικό ουρανό», λέει ένα άρθρο του MSNBC που αναφέρεται στα ευρήματα του Mosley. «Στη συνέχεια υπήρξε ένα εντυπωσιακό ζευγάρωμα της Αφροδίτης με τον Δία στις 12 Αυγούστου στον αστερισμό του Λέοντα, που οι αρχαίοι αστρολόγοι τον συνέδεαν με τη μοίρα των Εβραίων. Μεταξύ του Σεπτεμβρίου 3 π.Χ. και του Ιουνίου 2 π.Χ. ο Δίας πέρασε από τον αστέρα Regulus του Λέοντα, αντιστράφηκε και τον ξαναπέρασε (ανάδρομα), στη συνέχεια γύρισε πάλι και τον πέρασε για Τρίτη φορά. Αυτό ήταν ένα αξιοσημείωτο γεγονός, καθώς οι αστρολόγοι θεωρούσαν τον Δία ως πλανήτη βασιλιά και τον Regulus ως αστέρι βασιλιά. Η επαφή της κορώνας έγινε στις 17 Ιουνίου όταν ο Δίας φαινόταν ότι πλησιάζει τόσο πολύ την Αφροδίτη που, χωρίς διοπτρικό όργανο, θα φαίνονταν σαν ένα μοναδικό αστέρι.» 

Ο πλανήτης Δίας

Ο Δρ. Mike Molnar, αστροφυσικός, πιστεύει ότι βρήκε καλά στοιχεία στο σχήμα ενός αρχαίου νομίσματος, στοιχεία που υποστηρίζουν την υπόθεση ότι το αστέρι της Βηθλεέμ μπορεί να ήταν ο Δίας. Το ρωμαϊκό νόμισμα απεικονίζει το αστρολογικό ζώδιο του Κριού, ένα κριάρι (το ζώδιο των Εβραίων) και ένα φωτεινό ουράνιο αντικείμενο. Ο Molnar πιστεύει ότι το αντικείμενο αυτό είναι ο Δίας. «Ο Δίας υποβλήθηκε σε δύο εκλείψεις, από τη Σελήνη στον Κριό το 6 π.Χ. Ο Δίας ήταν το βασιλικό αστέρι που επισφράγιζε βασιλείες, μια δύναμη που ενισχύθηκε όταν ο Δίας ήταν σε στενή σύνοδο με τη Σελήνη. Στην πραγματικότητα, υπάρχει επιβεβαίωση από έναν Ρωμαίο αστρολόγο ότι οι συνθήκες τις 17 Απριλίου του 6 π.Χ. πιστευόταν ότι υποστήριζαν τη γέννηση ενός θείου, αθάνατου και παντοδύναμου ατόμου, κάτω από το ζώδιο των Εβραίων, που γνωρίζουμε ότι ήταν ο Κριός.»

Τι πιστεύετε λοιπόν; Τι ήταν το αστέρι της Βηθλεέμ; Ιπτάμενος δίσκος, ένα φυσικό αλλά εντυπωσιακό ουράνιο γεγονός ή απλά ήταν μια επινόηση, ένας μύθος; Μήπως ήταν αυτό που χιλιάδες πιστοί τόσα χρόνια έχουν θεωρήσει; Ένα θαύμα;

Μετάφραση - Απόδοση: Αμαλία Τσακίρη, για το ESOTERICA.gr