Συμβουλή του Πυθαγόρα..... προσοχή στον Μανδραγόρα!!!

Mandragora officinarum

Mandragora autumnalis

(mandrake)

Solanaceae

Πολυετές φυτό της Μεσογείου και των Ιμαλαΐων,με φαρδιά σκουροπράσινα φύλλα που σχηματίζουν επίπεδη ροζέτα. Μωβ ή λευκά λουλούδια εμφανίζονται σαν μπουκέτο στο κέντρο της, από το φθινόπωρο έως την άνοιξη. υπάρχουν συνολικά έξι είδη του γένους από τα οποία ο Μανδραγόρας ο Φαρμακευτικός ή Φθινοπωρινός είναι ο πιο γνωστός.

Μανδραγόρας με λευκά άνθη

Εκατοντάδες θρύλοι συνοδεύουν τον Μανδραγόρα από τα αρχαία χρόνια. Παλιότερα υπήρχαν ειδικοί τεχνίτες οι μανδραγορίτες που είχαν ειδικότητα να επεξεργάζονται την περίφημη ρίζα του μανδραγόρα έτσι ώστε να μοιάζει με γυναικείο ή ανδρικό σώμα( Μηλιαράκης ). Η ρίζα που έχει σκουροκαφέ χρώμα έτσι κι αλλιώς θυμίζει κάπως ανθρώπινο σώμα επειδή συχνά το κεντρικό μέρος της χωρίζεται σε δύο ή και τρία στελέχη. Ήδη από την αρχαιότητα είχαν αναγνωριστεί οι υπνωτικές ιδιότητες του φυτού, που χρησιμοποιήθηκε μαζί με το όπιο τον υοσκύαμο και το κώνειο σαν αναισθητικό στα χειρουργεία. Ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης τον αναφέρουν σαν θαυματουργή ρίζα με κατευναστικές και ναρκωτικές ιδιότητες. Στην ελληνική παράδοση ο μανδραγόρας συνδέθηκε με την γονιμότητα και την απόκτηση αρσενικών παιδιών. (ονομάζεται ακόμα και σήμερα σερνικοβότανο σε ορισμένες περιοχές). Οι καρποί του, που όταν ωριμάζουν έχουν σκούρο πορτοκαλί χρώμα και γεύση υπόγλυκη θεωρούνται εξαιρετικό αφροδισιακό. Οι θρύλοι γύρω από τους τρόπους που πρέπει να ξεριζωθεί είναι πολλοί. Ο Ιουδαίος συγγραφέας Φλάβιος Ιώσηπος αναφέρεται στην πολύτιμη ρίζα λέγοντας ότι μόνο με συγκεκριμένη τελετουργία (φάσεις της σελήνης μαύρο ζώο κλπ) μπορεί κανείς να την αποκτήσει αλλιώς κινδυνεύει να πεθάνει, από τα ουρλιαχτά του φυτού καθώς ξεριζώνεται. 

Κύθηρα Ιανουάριος 2011. Φωτογραφίες Σταυρούλα Φατσέα

Η νεώτερη έρευνα δείχνει ότι το φυτό περιέχει ατροπίνη υοσκυαμίνη σκοπολαμίνη ουσίες που μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και σε θάνατο. Είναι εξαιρετικά τοξικό. Μαζί με τη ντατούρα που μοιάζει με βλήτο θεωρείται από τα πιο επικίνδυνα φυτά καθώς μπορεί κανείς εύκολα να το περάσει για βρώσιμο αγριόχορτο και να το καταναλώσει χωρίς την κατάλληλη επεξεργασία πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές δηλητηριάσεις. Μια τέτοια ιστορία έχουμε ακούσει στα Κύθηρα όπου παλιότερα, μια γριούλα κατά λάθος έβαλε και φύλλα μανδραγόρα στην καλισούνα ( χορτόπιτα με τυρί ) με αποτέλεσμα όσοι έφαγαν να κινδυνεύσουν σοβαρά.   

Οι καρποί του μανδραγόρα. Απρίλιος 2004.
Φωτογραφία Σταυρούλα Φατσέα

floracytherea