Το αίσθημα δίκαιης μοιρασιάς ξεκίνησε από τους χιμπατζήδες

Η πανανθρώπινη τάση για δίκαιη μοιρασιά είναι πιθανό να έχει πολύ πιο βαθιές εξελικτικές ρίζες, από ό,τι πίστευαν ως τώρα οι επιστήμονες. Μια νέα αμερικανική έρευνα υποστηρίζει ότι ακόμα και οι χιμπατζήδες διαθέτουν ένα αίσθημα δικαιοσύνης, που φαίνεται πως τελικά δεν είναι αποκλειστικό ανθρώπινο προνόμιο.

Οι ερευνητές έβαλαν τους στενότερους γενετικά συγγενείς του ανθρώπου να παίξουν ένα οικονομικό παίγνιο (το λεγόμενο «τελεσιγραφικό παίγνιο» ή "Ultimatum Game").

Το εν λόγω παίγνιο, στο οποίο δύο άτομα καλούνται να συμφωνήσουν για να μοιράσουν μεταξύ τους ένα ποσό χρημάτων ή άλλων αγαθών, χρησιμοποιείται κατ εξοχήν από τους οικονομολόγους σε πειράματα δίκαιης οικονομικής συμπεριφοράς με τους ανθρώπους. Συνήθως οι άνθρωποι προσφέρονται να δώσουν το 40% έως 50% των χρημάτων στον άλλο, ενώ δεν δέχονται να πάρουν κάτω από το 20%.

Στην τροποποιημένη εκδοχή του τεστ, δύο χιμπατζήδες κλήθηκαν να μοιράσουν χρωματιστές μάρκες (που αντιστοιχούσαν σε κομμάτια μπανάνας) και, όπως φάνηκε, δεν τους έλλειψε η γενναιοδωρία, καθώς μια έμφυτη αίσθηση δίκαιης μοιρασιάς τους απέτρεψε από το να τα κρατήσουν όλα για τον εαυτό τους. Το ποσοστό των απόλυτα δίκαιων προσφορών (50%-50%) κυμάνθηκε μεταξύ 58% και 92%.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το πείραμα αυτό αποτελεί μια ακόμα ένδειξη για το γεγονός ότι η δίκαιη μοιρασιά βρίσκεται στα θεμέλια των λίγο-πολύ συνεργατικών ανθρώπινων κοινωνιών (και πιθανώς εξηγεί γιατί οι άνθρωποι ενδόμυχα ενοχλούνται τόσο πολύ από την άδικη διανομή των αγαθών σε μια κοινωνία).

Η νέα έρευνα -που πειραματίστηκε με τρία ζευγάρια χιμπατζήδων- αφού έδειξε ότι τα ζώα είχαν την τάση να προσφέρουν στους άλλους ένα δίκαιο και ίσο μερίδιο τροφής, επανέλαβε το πείραμα με παιδιά ηλικίας δύο έως επτά ετών. Όπως φάνηκε, τόσο οι χιμπατζήδες όσο και οι άνθρωποι σε μικρή ηλικία τείνουν να μοιράζουν δίκαια την τροφή τους.

Είναι πάντως αξιοσημείωτο ότι και στα δύο πειράματα, όταν απαιτείτο η συμφωνία του άλλου για την μοιρασιά, τότε τόσο οι χιμπατζήδες όσο και τα παιδιά έτειναν να κάνουν δίκαιες προσφορές (συχνά του τύπου «μισά-μισά»). Όταν όμως το παίγνιο απαιτούσε από τον συμπαίκτη να είναι παθητικός και δεν απαιτείτο η συναίνεσή του για τη διανομή, τότε τόσο οι χιμπατζήδες όσο και τα παιδιά έκαναν πολύ πιο εγωιστικές προσφορές, προκειμένου να κρατήσουν όσο γινόταν περισσότερα για τους ίδιους.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα δύο είδη -άνθρωποι και πίθηκοι- εξελίχτηκαν σε ένα δύσκολο περιβάλλον όπου ήταν ανάγκη να συνεργάζονται για να επιβιώσουν. Έτσι, έχουν πλέον αφομοιώσει ότι, αν θέλουν να αποκομίζουν τα οφέλη της συνεργασίας, πρέπει να μοιράζονται δίκαια με τους άλλους. Αλλά πάντα καιροφυλακτεί η παράλληλη τάση για εγωιστική συμπεριφορά.

ANT1