Τι είναι η ρικίνη, το δηλητήριο που εστάλη με επιστολή στον Ομπάμα

H ρετσινολαδιά καλλιεργείται σε βιομηχανική κλίμακα, χρησιμοποιείται όμωςκαι ως καλλωπιστικό (Πηγή: Wikimedia Commons)  

Η ρετσινολαδιά, ένα όμορφο φυτό που απαντάται αυτοφυές και στην Ελλάδα, ήταν η πηγή του δηλητηρίου που εστάλη με επιστολή στον αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα.

Οι σπόροι της ρετσινολαδιάς (ένθετη κάτω αριστερά) περιέχουν ρικίνη, μια ισχυρά τοξική πρωτεΐνη που έχει χρησιμοποιηθεί σε βασανισμούς και δολοφονίες.

Λιγότερο από 2 mg ρικίνης -όσο περιέχουν λίγοι σπόροι- μπορούν να σκοτώσουν έναν άνθρωπο σε περίπτωση εισπνοής ή χορήγησης με ένεση. Το δηλητήριο εμποδίζει τη σύνθεση πρωτεϊνών στα κύτταρα, και τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως έπειτα από αρκετές ημέρες.

Το όνομα ρικίνη προέρχεται από την επιστημονική ονομασία της ρετσινολαδιάς, Ricinus communis.

Η ρετσινολαδιά καλλιεργείται σήμερα σε βιομηχανική κλίμακα, με την ετήσια παραγωγή σπόρων να εκτιμάται στο ένα εκατομμύριο τόνους το χρόνο. Βασικό προϊόν είναι το ρετσινόλαδο (γνωστό και ως «καστορέλαιο») το οποίο χρησιμοποιείται στη χημική βιομηχανία για την παραγωγή σαπουνιού, πλαστικών, υγρών για φρένα και άλλων προϊόντων.

Σε πολύ μικρές δόσεις το ρετσινόλαδο χρησιμοποιείται επίσης ως καθαρτικό, δεδομένου ότι η ρικίνη προκαλεί έντονη διάρροια.

Από την εποχή του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Ρωσία προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν τη ρικίνη ως βιολογικό όπλο.

Το ρετσινόλαδο πιστεύεται εξάλλου χρησιμοποιήθηκε για βασανισμούς κρατουμένων από την φασιστική κυβέρνηση του Μουσολίνι στην Ιταλία και τη δικτατορία του Φράνκο στην Ισπανία. Τα θύματα λέγεται ότι πέθαιναν από αφυδάτωση και σοκ λόγω της ακατάσχετης διάρροιας.

Σε ένα πιο γνωστό περιστατικό, ένα σφαιρίδιο καλυμμένο με ρικίνη, το οποίο εκτοξεύτηκε από ένα αυτοσχέδιο όπλο μεταμφιεσμένο με ομπρέλα, χρησιμοποιήθηκε το 1978 για τη δολοφονία του αντιφρονούντα συγγραφέα Γκεόργκι Μαρκόφ από τη μυστική αστυνομία της Βουλγαρίας.

Όμως, παρά το σκοτεινό παρελθόν και την τοξική της δράση, η ρετσινολαδιά χρησιμοποιείται σήμερα ευρέως ως καλλωπιστικό φυτό σε όλο τον κόσμο.

Βαγγέλης Πρατικάκης 

SCIENCE.IN.GR