.png "English"){kind=small}
Η πραγματική αλήθεια είναι ακόμα χαμένη κάπου στη σφαίρα του θρύλου και η αλήθεια του γεγονότος έδωσε πολλές αφορμές στους ευφυέστατους Κοζανίτες να ανακαλύψουν πολλούς λόγους για τους οποίους δε στέργιωσαν Εβραίοι στην πόλη.
Μύθος πρώτος
Επί τουρκοκρατίας, κάποιος Εβραίος ήλθε με το γαϊδουράκι του στην Κοζάνη, φορτωμένο με εμπορεύματα και πήγε στο χάνι του Πραχάλη για να κοιμηθεί. Τα χάνια ήταν τα ξενοδοχεία της εποχής: Διώροφα κτίρια που στο κάτω μέρος τους είχαν έναν στάβλο και δίπλα ένα κρασοπουλειό και στο επάνω μέρος τον οντά του ιδιοκτήτη και δίπλα ένα-δύο άλλους οντάδες για να κοιμούνται οι πελάτες.
Ήρθε ο Εβραίος, μπαίνει στο χάνι του Πραχάλη και του λέει:
- Καλησπέρα! Είμαι κουρασμένος και θέλω να ξεκουραστώ.
- Καλωσόρισες, του λέει ο χανιτζής. Το χάνι μου στη διάθεσή σου!
Και ο Εβραίος όλο γενναιοδωρία…
- Πάρε ένα γρόσι (σημερινή αξία ίση με ένα πεντάευρω), βάλε μου κάτι να φάω, να γεμίσω το στομάχι μου, στρώσε μου να κοιμηθώ, τάισε και το γάιδαρό μου, βοήθα με να κουβαλήσω τα εμπορεύματά μου επάνω μη μας τα κλέψουν και με τα ρέστα φέρε μου κάτι για να περάσει η ώρα μου! Κοίταξε να περάσω καλά, γιατί θα σου φέρω και άλλους Εβραίους πελάτες!
- Μείνε ήσυχος, φίλε μου! Θα σε ταιριάσω και θα σε περιποιηθώ πολύ καλά, του απαντάει ο χανιτζής.
Σε λίγο του φέρνει ένα καρπούζι…
- Τι είν’ αυτό, ρωτάει ο Εβραίος.
- Καρπούζι, του απαντάει ο χανιτζής.
- Και τι θα το κάνω, ξαναρωτάει ο Εβραίος.
- Άκου να δεις, μάστορα… Θα φας το καρπούζι και θα γεμίσει η κοιλιά σου και θα χορτάσεις μια χαρά! Τα σπόρια να τα φυλάξεις σε μία άκρη για να περάσει η ώρα σου ευχάριστα αργότερα και τις πέτσες (φλούδες) απ’ το καρπούζι δώσε τις να τις φάει ο γάιδαρος, γιατί ιντζέ (πρασινάδα) δεν έχω.
«Ώχ! Οι Κοζανίτες είναι χειρότεροι από τους Εβραίους…», σκέφτηκε.
Σηκώθηκε ο Εβραίος, πήρε το γαϊδουράκι του και δεν ξαναφάνηκε στην Κοζάνη!
Μύθος δεύτερος
Οι Εβραίοι, όταν έμαθαν το πάθημα του συμπατριώτη τους, πολύ συγχύσθηκαν! Στη Συναγωγή που βρέθηκαν το Σάββατο είπαν μεταξύ τους:
- Θα πάμε την Τρίτη στην Κοζάνη που έχει παζάρι και θα δουν τι έχουν να πάθουν οι Κοζανίτες!
Πράγματι, την Τρίτη έφτασαν στην Κοζάνη καμιά δεκαριά Εβραίοι πραματευτάδες με ότι εκλεκτότερο εμπόρευμα είχαν: κρύσταλλα, βαμβακερά και μεταξωτά υφάσματα, βελόνες για πλέξιμο και τα πούλαγαν όλα μισοτιμής! Το είδαν αυτό οι Κοζανίτες έμποροι και έστειλαν στα σπίτια τους τα τσιράκια τους με την εντολή να έρθουν οι γυναίκες τους και να ψωνίσουν από τους Εβραίους, αλλά προηγουμένως να πασαλείψουν τα χέρια τους με λίγδα ή μέλι!
Σε λίγο κατέφθασαν οι γυναίκες, όρμισαν στους μπάγκους των Εβραίων με καταλερωμένα τα χέρια και άρχισαν να εξετάζουν την πραμάτεια τους. Έπιαναν τα μεταξωτά με τα χέρια τους που ήταν γεμάτα μέλι και τα έδειχναν στη γειτόνισσα που τα είχε λερωμένα με λίγδα…
Σε λίγο όλο το εμπόρευμα των Εβραίων είχε καταλερωθεί. Το φόρτωσαν οι Εβραίοι στα γαϊδουράκια τους και από τότε δεν ξαναφάνηκαν στο παζάρι της Κοζάνης.
Μύθος τρίτος και επιβεβαιωμένος
Αυτά βέβαια λέγονται χιουμοριστικά. Η πιο σοβαρή εκδοχή είναι αυτή που αναφέρει ο Κοζανίτης μελετητής της ιστορίας της πόλης Γεώργιος Λυριτζής.
Όταν η Κοζάνη έγινε το 1879 Δήμος, από Κοινότητα που μέχρι τότε ήταν, ο πρώτος Δήμαρχός της Νικόλαος Χαλκιάς ζήτησε από τον Τούρκο διοικητή να γίνονται δύο «παζάρια», διότι η Κοζάνη ήταν πλέον πολύ μεγάλη και δεν ήταν δυνατόν να πωλούνται κρέατα, μαζί με υφαντά και τυριά την ίδια μέρα. Έτσι βγήκε διαταγή να γίνεται το «σταροπάζαρο» κάθε Τρίτη, όπως μέχρι τότε ίσχυε και το «Τρανό παζάρι», όπου θα πωλούνταν τυριά, ζαρζαβατικά και υφαντά κάθε Σάββατο.
Από τότε καθιερώθηκε η λαϊκή αγορά να γίνεται κάθε Σάββατο, πράγμα που δεν γινόταν πουθενά στην Ελλάδα!
Η εξήγηση είναι απλή:
Τα σιτηρά και τα άλευρα για το «σταροπάζαρο» δεν συνέφεραν στους Εβραίους, γιατί είχαν ελάχιστο κέρδος.
Το Σάββατο όμως είναι για τους Εβραίους αργία, σύμφωνα με τον Ιουδαϊσμό! Όπως για τους Χριστιανούς η Κυριακή!
Απαγορεύεται να δουλεύουν!
